Heel Spanje en delen van Portugal en Frankrijk liggen lam grote stroomstoring

Niet-technische onderwerpen of technisch-gerelateerde onderwerpen waar maatschappelijk debat over bestaat. Lees de extra regels in de sticky, aub!
Forumregels
1. De gedragsregels zijn ook hier van toepassing. We verwachten van iedereen in de eerste plaats respect voor de andere users
2. Er zal hier veel minder moderatie gebeuren op inhoud, maar wel meer moderatie op users. Dit betekent concreet dat we discussies in principe niet zullen afsluiten, users die geen zin hebben om de discussie verder te zetten, worden aangemoedigd om zelf de discussie te stoppen / negeren. Dit kan tot iets fellere discussie leiden, maar altijd met respect voor de mede-users!
Daar tegenover staat dat we users kunnen de toegang ontnemen uit dit subforum indien ze het naar ons afwegen te bont maken. Dit kan tijdelijk, dan wel definitief zijn en dit zal zonder enige verantwoording gebeuren
3. Indien u liever de topics uit dit forum niet ziet in de lijst van nieuwe posts, wordt dan lid van de groep "Opt out maatschappelijke uitdagingen in new posts" via deze link: ucp.php?i=167
4. Dit subforum mag op geen enkele manier een platform worden voor militanten / om duidelijk politiek te voeren. Userbase is en blijft een onafhankelijk forum met een duidelijke focus op technische onderwerpen
ivob
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 6162
Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
Bedankt: 312 keer

R2D2 schreef: 2 maanden geleden In de huidige situatie niet maar als quasi het volledige wagenpark elektrisch geworden is spreken we over volumes die zowel qua productie, distributie en stabiliteit extra investeringen nodig zullen maken. Ik ontken niet de positieve rol van de EV als opslagcapaciteit, maar dat is gewoon onvoldoende stuurbaar. Het auto-batterijpark is niet permanent aangekoppeld en een (groot?) deel van de eigenaren zal ook de financiële stimulansen negeren. Tesla had ooit het plan om met de Tesla autobatterijen als een virtuele energie-leverancier te ageren op het net, spelend met dynamsiche tariefschommelingen (dynamische tarieven bestaan al lang in de VS). Hoewel ze over de schaal beschikken hebben ze dat dus niet kunnen realiseren.

En vergeet ook de transitie van de huisverwarming niet. Als alle stookolie- en gasverwarming richting warmtepompen gaat is dat ook een reden om productie en netwerk uit te bereiden.
Zou kunnen maar het tijdperk waar het volledige wagenpark in België elektrisch is en alle huisverwarming via een warmtepomp zal lopen maak ik, tegen het tempo dat de transitie nu verloopt, niet meer mee.
Het aandeel elektrisch wagenpark in België komt hoofdzakelijk door het systeem van salarisauto's.
Volgens bepaalde pleiters is dat systeem niet langer houdbaar en dient het te verdwijnen. Dat zal dan tevens instant een aanzienlijke rem zetten op de elektrische mobiliteit.

Je zou ook anders kunnen redeneren: wie de middelen en de plaats heeft om zich privé een BEV aan te schaffen en zijn woning te verwarmen via een warmtepomp zal doorgaans ook nog wel extra middelen vinden om eerst de woning zo te isoleren dat er veel minder elektriciteit nodig is en er voldoende PV en thuisopslag kan voorzien worden zodat men het net nog minder nodig heeft dan nu.
In je "berekening" vergeet je ook mee op te nemen dat om fossiel te rijden en fossiel te verwarmen er een aanzienlijke hoeveelheid centraal opgewekte elektriciteit nodig is alvorens je de brandstof in je woning krijgt en/of in je voertuig.
Indien jouw voorspelling uitkomt, 100% elektrische mobiliteit en verwarming van huishoudens, valt die behoefte al weg.
Bovendien is het rendement van elektrisch rijden en verwarmen ook nog eens veel hoger dan bij fossiel wat weer een extra besparing is.
Jouw redenatie gaat gewoon verder op het jarenlange bestaande systeem dat draait op fossiel (met een aanzienlijk voor de consument onzichtbare elektrisch consumptie achter de schermen) en is niet meer van toepassing na een geslaagde transitie. Zo'n transitie gaat ook langzaam en stap voor stap en is geen omschakeling van de ene op de andere dag.
Hoe hoger de kosten van de omschakeling naar een gecentraliseerde elektrische transitie hoe meer huishoudens die de mogelijkheid hebben zullen overschakelen naar een eigen decentrale productie, opslag en verbruik. Wat weer een daling is aan behoefte van een centraal net met centrale mega productie-eenheden.

Ik wil dus in de praktijk nog eens zien of jouw voorspelling uit de losse pols bewaarheid zal worden.
Maar zoals gezegd dal ik dat bij leven niet meer kunnen controleren. :angel:
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
R2D2
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 1990
Lid geworden op: 20 aug 2015, 15:07
Uitgedeelde bedankjes: 115 keer
Bedankt: 182 keer

Ik daag je uit om deze draad en jouw inschatting over 10 jaar nog eens te herlezen.
Ik heb trouwens nergens over 100% gesproken.
duizend
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 3565
Lid geworden op: 23 apr 2008, 20:36
Uitgedeelde bedankjes: 172 keer
Bedankt: 328 keer

ivob schreef: 2 maanden geleden Je zou ook anders kunnen redeneren: wie de middelen en de plaats heeft om zich privé een BEV aan te schaffen en zijn woning te verwarmen via een warmtepomp zal doorgaans ook nog wel extra middelen vinden om eerst de woning zo te isoleren dat er veel minder elektriciteit nodig is en er voldoende PV en thuisopslag kan voorzien worden zodat men het net nog minder nodig heeft dan nu.
In je "berekening" vergeet je ook mee op te nemen dat om fossiel te rijden en fossiel te verwarmen er een aanzienlijke hoeveelheid centraal opgewekte elektriciteit nodig is alvorens je de brandstof in je woning krijgt en/of in je voertuig.
Dit is volledig correct, 15kwp zonnepanelen en 20 kwh thuisbatterij heb je tegenwoordig immers voor minder dan €10.000
Afhankelijk van je afgelegde jaarlijkse km (mag gerust >30.000) en ander verbruik in de winter heb je dan nog een 500 tot 1500kwh nodig van het net.
Een pak minder dan de 3500kwh voor een gemiddeld gezin zonder panelen
Ordon
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 3115
Lid geworden op: 27 apr 2019, 06:52
Uitgedeelde bedankjes: 66 keer
Bedankt: 120 keer

Na 11 dagen wordt wél gepubliceerd dat er vermoedelijk initieel 2200 MW aan de productiezijde uitgevallen is: in het zuiden van Spanje.
Maar niet welke productie-eenheden betrokken zouden zijn.
Erg bijzonder.

ENTSO-E heeft een lang bericht op de website geplaatst.
Een aantal experten moeten nog wel aan boord gehesen worden.
Er lijkt niet echt haast bij te zijn. :lol:


ENTSO-E expert panel initiates the investigation into the causes of Iberian blackout


Een deeltje uit het bericht.
9 May 2025

On 28 April 2025 at 12:33 CET, the power systems of Spain and Portugal suffered a total blackout.
A small area in France, close to the border with Spain, was also affected by the incident, albeit for a very limited duration.
The rest of the Continental European power system did not experience any disturbance.

During the half hour preceding the incident, two periods of oscillations (power and frequency swings) were observed in the Continental European synchronous area, between 12:03 and 12:07 CET and between 12:19 and 12:21 CET respectively.
The TSOs of Spain (Red Electrica) and France (RTE) took actions to mitigate these oscillations.
At the moment of the incident, there were no oscillations and the power system variables were within normal operation range.

Before the incident, the international exchange programs of Spain were 1,000 MW to France, 2,000 MW to Portugal and 800 MW to Morocco, all in the exporting direction.

Data so far, have yielded the following sequence of events during the incident:
  1. Starting at 12:32:57 CET and within 20 seconds afterwards, presumably a series of different generation trips were registered in the south of Spain, accounting to an initially estimated total of 2200 MW.
    No generation trips were observed in Portugal and France.
    As a result of these events the frequency decreased and a voltage increase is observed in Spain and Portugal.
  2. Between12:33:18 and 12:33:21 CET, the frequency of the Iberian Peninsula power system continued decreasing and reached 48,0 Hz.
    The automatic load shedding defence plans of Spain and Portugal were activated.
  3. At 12:33:21 CET, the AC overhead lines between France and Spain were disconnected by protection devices against loss of synchronism.
  4. At 12:33:24 CET, the Iberian electricity system collapsed completely and the HVDC lines between France and Spain stopped transmitting power.
As soon as the disruption of the electricity supply occurred, the affected TSOs worked together in a coordinated effort to restore the power in the affected region of France, as well as in Spain and Portugal.
Bron: ENTSO-E


Gegevens tot op de seconde maar men weet hoegenaamd niet welke productie-eenheden er uitgevallen zouden zijn...
Zelfs niet na elf dagen.
Ahum.


Afbeelding
Bron: ENTSO-E
ivob
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 6162
Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
Bedankt: 312 keer

R2D2 schreef: 2 maanden geleden Ik heb trouwens nergens over 100% gesproken.
Ik ook niet over 0%. :angel:
Omschrijf "quasi" dan of wat jij daar onder verstaat?
Dan weten we tenminste waarmee we in 2035 moeten vergelijken.

Waar we over tien jaar zullen uitkomen zal voornamelijk afhankelijk zijn van de keuzes gemaakt door overheden.
En wanneer we in België het welles/nietes spelletje zien over technisch zo iets eenvoudig als de aansturing van een PIB, de weerstand van lokale overheden en VME's tov PIZ, het jarenlange aanslepen over wel of niet meer of minder nucleaire energie, weerstand tegen (elektrische) salarisauto's vanuit een welbepaalde hoek, uitstel na uitstel over de uitrol van bidirectionele laadpalen (waar niet de techniek maar de administratieve molen de rem is), de individuele weerstand over de privé aankoop van een BEV, protesten tegen Ventilus & co, terugdringen van windmolens, enz. dan zou er zich een klein mirakel moeten voltrekken in het politieke landschap (slechts een drietal regeringswisselingen verwijder van 2035) en de mindset van Jan Modaal om die omslag binnen tien (10) jaar te bewerkstelligen.
Een politiek landschap dat met de dag conservatiever wordt ipv vooruit te kunnen plannen en handelen en de budgettaire focus steeds meer legt op voorbereidingen "ten oorlog" ipv de negatieve gevolgen van de klimatologische omwenteling proberen in te dammen.
Laatst gewijzigd door ivob 2 maanden geleden, in totaal 1 gewijzigd.
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
R2D2
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 1990
Lid geworden op: 20 aug 2015, 15:07
Uitgedeelde bedankjes: 115 keer
Bedankt: 182 keer

Jij spreekt over "volledig". Dat versta ik als 100%
Quasi gebruik ik en versta ik onder zijn normale betekenis: bijna.
Ik wil me niet vastpinnen op een percentage maar de grote transitie zal tegen dan wel gebeurd zijn. Uitzonderingen zullen er altijd zijn: legacy, oldtimer, speciale toepassingen en "late, late adopters".
(maar laat dit aub geen start zijn van een discussie met petrolheads die het over kermisauto's hebben).
ivob
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 6162
Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
Bedankt: 312 keer

Ik ben geen petrolhead (ben inmiddels al aan de derde BEV toe) maar in Spanje maken BEV's nog geen 1% van het totaal uit en in België nog geen 5% en dat is dan nog bijna volledig toe te schrijven aan het fenomeen van de salarisauto. Schaf dat af en het aantal BEV's zal weer aanzienlijk dalen.
België heeft ook een aanzienlijk oud woningpark. Daar moet nog heel veel gebeuren alvorens een WP als exclusieve verwarming rendabel wordt. Als er al plaats voor is in een oude schakelwoning.
De premies voor omschakeling zijn ook al herzien en worden nu "uitgekeerd" aan dat deel van de bevolking dat sowieso het budget voor de transitie niet heeft en verminderd voor wie het wel zou kunnen maar niet meer wil omdat er geen of onvoldoende premies voorzien worden.
De aanvankelijke versnelling wordt dus, wegens andere "prioriteiten" gevoelig teruggedraaid.
Je kan in het huidig economische klimaat niet gelijktijdig meer geld uitgeven aan een transitie en anderzijds de sociale besparingen prediken om goed voorbereid "ten oorlog" te kunnen trekken.
De voordelen voor BEV (geen inschrijvingstaks, geen wegenbelasting) gaan trouwens ook op de schop. In Nederland wil men een belasting op gewicht invoeren. Dan heb je al een groot risico dat een elektrisch aangedreven auto meer gaat kosten dan een lichtere fossiele auto.
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
Gebruikersavatar
Dizzy
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 12316
Lid geworden op: 06 dec 2009, 13:28
Locatie: Hier ter plaatse
Uitgedeelde bedankjes: 571 keer
Bedankt: 709 keer
Te Koop forum

ivob schreef: 2 maanden geledenHet aandeel elektrisch wagenpark in België komt hoofdzakelijk door het systeem van salarisauto's.
Volgens bepaalde pleiters is dat systeem niet langer houdbaar en dient het te verdwijnen. Dat zal dan tevens instant een aanzienlijke rem zetten op de elektrische mobiliteit.
Dat is inderdaad een uitspraak van BDW, onze huidige premier. Maar volgens hem moet ook België verdwijnen terwijl hij het nu zou moeten redden, Absurdistan is er niets tegen :)

Soit, het huidige systeem van bedrijfswagens, uniek in de wereld, wordt nu nuttig gebruikt in de transitie. Vermits de meeste wagens in dat systeem om de 4 à 5 jaar vervangen worden, is het doel ook na die periode bereikt. Dan kan men beginnen met een afbouw door het voordeel te laten uitdoven. Het zijn ook niet de mensen die een salariswagen hebben die de groep vormen die het minst een eigen wagen kunnen betalen. Bovendien zijn er steeds meer kosten en dient er bespaard te worden, een systeem dat veel geld kost en nergens anders ter wereld in deze omvang bestaat, is dan een logische kanshebber, dat meent ook de OESO.

Het klopt dat door de elektrificatie en afbouw van fossiel er nog grote winsten kunnen geboekt worden inzake energiebesparing. Een EV is veel efficiënter dan een ICE en kan ook langer meegaan. Ook is het zo dat een groot deel van het scheepverkeer bestaat uit vervoer van fossiele brandstoffen, ook dat kan je dan grotendeels schrappen.

Een goed netwerk zal echter altijd nodig zijn, zelfs als iedereen zijn woning goed zou isoleren en met moderne apparatuur zou uitgerust hebben want elektriciteit is ook nodig voor zaken buitenshuis en algemene voorzieningen.

Of deze transitie snel genoeg gaat zal afhangen van hoeveel herinneringen wij nodig hebben, sommigen menen dat het haalbaar en betaalbaar moet blijven wat eigenlijk een excuus is om zo weinig mogelijk te doen. De natuur houdt echter weinig rekening met dergelijke excuses en het is dus de vraag of deze evolutie haalbaar en betaalbaar zal blijken.
Wil je iemand kwaad maken, vertel hem dan leugens. Wil je iemand razend maken, vertel hem dan de waarheid.
ivob
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 6162
Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
Bedankt: 312 keer

Het punt in deze is helemaal niet dat mensen met een salarisauto zelf geen auto kunnen betalen.
Het punt is dat ze in eerste instantie elektrisch rijden. Een maatregel die ook al deels teruggedraaid werd door de eerder aangekondigde maatregel om alleen nog fiscale voordelen te geven aan BEV's weer uit te stellen/terug te draaien.

Het punt is dat wanneer salarisauto's verdwijnen al de mensen die elektrisch rijden dan wel twee keer zullen nadenken om weer allemaal terug op eigen kosten een BEV te kopen waarop je ook nog eens inschrijvingsbelasting, wegentaks zal moeten betalen. Ik behoor in elk geval al niet tot die groep.

We zullen het over tien jaar zien of het openbaar netwerk in 2035 guasi volledig vernieuwd is en quasi volledig is aangepast aan de nieuwe uitdagingen. Gezien het tempo waarin een klein onderdeel als Ventilus zich voltrekt heb ik daar de grootste twijfels over.
Het klimaat trekt zich weinig aan van onze "herinneringen". En de politiek blijkbaar ook steeds minder. Vlaanderen legt zijn doelstellingen al onder de opgelegde lat en haalt zelfs de eigen verminderde doelstellingen niet eens.
Wat betreft dit thema is "gidsregio" Vlaanderen zelfs diegene die op de rem staat voor Vlaanderen.
En laat de negatieve gevolgen in landen als Spanje en Portugal nu net het eerst zichtbaar worden. De schaarse budgetten zullen dus steeds vaker naar oplapwerk van de gevolgen gaan ipv het voorkomen van de gevolgen.
Too little, too late en nu kan men alleen nog maar achter de feiten blijven aanhollen.
Je kan er een beetje over zitten dromen dat je de achterstand nog zou kunnen ophalen binnen een termijn van tien jaar. Het zou zomaar waar kunnen zijn.
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
Gebruikersavatar
Dizzy
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 12316
Lid geworden op: 06 dec 2009, 13:28
Locatie: Hier ter plaatse
Uitgedeelde bedankjes: 571 keer
Bedankt: 709 keer
Te Koop forum

Het punt is inderdaad dat de overheid niet altijd logische beslissingen neemt en eigen doelstellingen vaak tegenwerkt, dat is niet alleen bij deze transitie zo.

Het blijft zo dat er inderdaad al veel salariswagens EV's zijn en dat deze omslag dus al deels gedaan is.

Na deze periode zal er inderdaad moeten beslist worden of voordelen nog opwegen tegenover de nadelen maar dat is momenteel nog zeker het geval. Daarom ook dat het niet zal gaan om een totale omslag maar wel uit een steeds strengere definitie van de voorwaarden. Uiteindelijk is een salariswagen ook geen verplichting en kan je zelf kiezen om er geen te nemen als dat te nadelig zou zijn voor de eigen situatie. Bovendien zullen ook de voorwaarden voor de ICE's niet gelijk blijven en er meer incentives naar EV komen waardoor er eigenlijk weinig keuze is.

Merk ook op dat doelstelling naar minder wagens past binnen deze evolutie en dat de overheid dus soms ook tegenstrijdige belangen heeft. Het is niet dat wij per se het aantal wagens hoog moeten houden.

Degenen die elektrisch rijden zullen echter niet zo snel of graag terugkeren naar verouderde tech, de keuze zal dus eerder zijn om te kiezen voor iets dat binnen budget past bijvoorbeeld een minder grote/dure wagen of een minder duur merk of alternatieven. Die evolutie zagen we ook al binnen de salariswagens.

Zelf merk ik dat ook, de werkgever is een multinational en iemand in het hoofdkantoor heeft in de smiezen dat die Belgen met grotere wagens rijden dan de directie aldaar. Er zal dus geknipt worden in het aanbod in de hoogste categorie.

We wijken echter af van het topic, de stroomstoring in Spanje, Portugal en Frankrijk.
Wil je iemand kwaad maken, vertel hem dan leugens. Wil je iemand razend maken, vertel hem dan de waarheid.
ivob
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 6162
Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
Bedankt: 312 keer

Ik heb een sterk vermoeden dat het aantal elektrische salarisauto's in België niet de oorzaak waren van de stroomstoring in Spanje en delen van Portugal en Frankrijk.
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
duizend
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 3565
Lid geworden op: 23 apr 2008, 20:36
Uitgedeelde bedankjes: 172 keer
Bedankt: 328 keer

De oorzaak van de black out is al lang duidelijk.
Het razend snel en massaal afschakelen van HE.

Men “zoekt” nu enkel nog welk domino steentje het eerst gevallen is, maar dat is eigenlijk niet relevant. Als morgen een ander domino steentje omvalt heb je dezelfde HE ketting afschakel reactie.
mgo72
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 955
Lid geworden op: 30 nov 2011, 11:21
Uitgedeelde bedankjes: 2 keer
Bedankt: 53 keer

Effe terzijde

Spanje heeft via het systeem van virtuele batterijen ons oude systeem van terugdraaiende tellers.
Gebruikersavatar
Dizzy
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 12316
Lid geworden op: 06 dec 2009, 13:28
Locatie: Hier ter plaatse
Uitgedeelde bedankjes: 571 keer
Bedankt: 709 keer
Te Koop forum

De oorzaak van de black out is al lang duidelijk.
Het razend snel en massaal afschakelen van HE.
Vreemd dan dat anderen bronnen sneller en totaal afschakelden maar bovendien ook nog eens traag weer konden geactiveerd worden. Dat is ook logisch, hoe groter een installatie, hoe groter de schok bij afschakeling. De Spanjaarden hebben ergens fouten gemaakt want deze installatie en capaciteit was er al langer en zelfs met hogere benutting.
Wil je iemand kwaad maken, vertel hem dan leugens. Wil je iemand razend maken, vertel hem dan de waarheid.
duizend
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 3565
Lid geworden op: 23 apr 2008, 20:36
Uitgedeelde bedankjes: 172 keer
Bedankt: 328 keer

Misschien moet je die “andere bronnen” dan maar eens posten.
Of misschien bestaan die “andere bronnen” enkel in jouw verbeelding :angel:
Gebruikersavatar
devilkin
Administrator
Administrator
Berichten: 6909
Lid geworden op: 17 mei 2006, 20:10
Uitgedeelde bedankjes: 1057 keer
Bedankt: 663 keer
Provider
Te Koop forum

De officiele reden weten we nog steeds niet.
Veel aannames, veel speculatie.

https://en.wikipedia.org/wiki/2025_Iber ... a_blackout
Telenet All-Internet -- using CV8560E & OPNsense on PCEngines APU2E4
Proximus & Mobile Vikings -- Using OnePlus 8 Pro (ROM: Stock)
Ordon
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 3115
Lid geworden op: 27 apr 2019, 06:52
Uitgedeelde bedankjes: 66 keer
Bedankt: 120 keer

Er is nog steeds geen wolkje aan de Spaanse HE lucht.

Mits men in de "goede richting" kijkt, op de "goede moment"... :lol: :lol:


Afbeelding
Bron: acciona. Business as UNusual.



Afbeelding
Bron: acciona. Business as UNusual.



Afbeelding
Bron: Iberdrola España.



Battery Energy Storage Systems (BESS)
  • 2842 MWp aan PV productie-eenheden
  • 150 MW aan batterijen (die men nadien bouwt, verspreid over diverse productie-eenheden)


==>> What can possibly go wrong? :mrgreen:



Iberdrola España will install six new storage batteries in Spain with a capacity of 150 MW
23/01/2024

Iberdrola España will install six Battery Energy Storage Systems (BESS) with a combined capacity of 150 MW.
This is an innovative solution for the storage and integration of renewable energies into the system.
Each project will generate more than 100 green jobs, including the construction and operation phases.

Battery storage technology is becoming increasingly important for maximising the use of clean energy, regulating the grid frequency to within a millisecond and providing back-up capacity at peak energy periods.

The six new batteries to be built by the company have been recognised as Strategic Projects for Economic Recovery and Transformation (PERTE), in its renewable energy, green hydrogen and storage (ERHA) division, and will receive 37.5 million in funding.

The batteries will have lithium-ion technology – the most widespread at present given its performance, technological maturity and cost.
These systems will be installed as hybrid technology together with renewable energy sources (in this case with solar); so the photovoltaic plant and the battery will share the same connection point.
The projects will be built in Castilla y León, Extremadura, Castilla La Mancha and Andalusia, and each battery will have 25 MW of power and a capacity of 50 MWh.
Bron: Iberdrola España.


Nja, 25 MW en 50 MWh per batterij is ook peanuts natuurlijk.
Vanaf de aankondiging, 23 januari 2024, tot heden is er nog niet veel gebeurd.
¿Mañana?


Afbeelding
Bron: Iberdrola España.


Hopelijk hebben ze op die plaats in Spanje voor kwalitatieve Grid Forming batterijen gekozen om naast hun PV productie-eenheden te plaatsen.
Wie weet? Ook dat nog? :mrgreen:


In heel Spanje is er momenteel slechts 60 MW aan BESS geïnstalleerd.
Neen, die 60 MW is geen tikfout. :wink:
The current situation of the Spanish BESS market confirms that both of these factors are required to gain market attraction: Despite a high penetration of renewable energy, the Spanish regulatory framework has been lagging and the first BESS projects of significant size have yet to be built.
In April 2025, Spain’s installed BESS capacity is only 60MW, whereas the UK and Italy already have 5.6GW and 1GW of online BESS capacity, respectively.
Bron: Rabobank


Ik heb zo het gevoel dat de experten van ENTSO-E met een nogal uit de kluiten gewassen document voor de dag gaan komen. :-)

Frankrijk staat logischerwijs niet te springen om de interconnectiecapaciteit met de "HE kampioen" Spanje drastisch op te drijven.
Gebruikersavatar
Dizzy
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 12316
Lid geworden op: 06 dec 2009, 13:28
Locatie: Hier ter plaatse
Uitgedeelde bedankjes: 571 keer
Bedankt: 709 keer
Te Koop forum

Zo'n lange post om me dan gewoon gelijk te geven. Ja, Spanje heeft te weinig opslag gerealiseerd. Dat kon je enkele berichten terug al lezen bij mij.

Er staat echter wel wat op de planning en de gebeurtenissen zullen dit enkel versnellen.

Dat Frankrijk niet staat te springen voor interconnecties is ook juist, ze zijn bang dat ze teveel goedkope stroom zullen ontvangen waardoor hun eigen bronnen schade ondervinden. Ook hier kan Spanje best werk maken van connecties met andere landen waardoor ze minder afhankelijk worden van hun dichtste buur.
Wil je iemand kwaad maken, vertel hem dan leugens. Wil je iemand razend maken, vertel hem dan de waarheid.
Ordon
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 3115
Lid geworden op: 27 apr 2019, 06:52
Uitgedeelde bedankjes: 66 keer
Bedankt: 120 keer

Indien je "gelijk" wil hebben: be my guest. 8)

Voor deze blackout heb ik jou geen enkele analyse zien maken noch enige kritisch bedenking. :wink:

Hoezo "gelijk"? :lol: :lol:

@Flying heeft het mijn inziens wél bij het rechte eind in de gegeven beschrijving...
Gebruikersavatar
Dizzy
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 12316
Lid geworden op: 06 dec 2009, 13:28
Locatie: Hier ter plaatse
Uitgedeelde bedankjes: 571 keer
Bedankt: 709 keer
Te Koop forum

Ik wacht gewoon het resultaat van de onderzoeken af.

Mijn posts bevatten meermaals kritiek aan het adres van oa Spanje. Spanje moet hun netwerk aanpassen, zoals alle andere landen, aan de nieuwe realiteit. Dat betekent dus meer storage, een beter netwerk en meer interconnecties.
Wil je iemand kwaad maken, vertel hem dan leugens. Wil je iemand razend maken, vertel hem dan de waarheid.
Ordon
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 3115
Lid geworden op: 27 apr 2019, 06:52
Uitgedeelde bedankjes: 66 keer
Bedankt: 120 keer

Het lijkt erop dat we elkaar niet helemaal begrijpen, misschien is het beter om hier een punt achter te zetten en de ruimte te geven aan anderen om hun perspectief te delen.
Gebruikersavatar
Dizzy
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 12316
Lid geworden op: 06 dec 2009, 13:28
Locatie: Hier ter plaatse
Uitgedeelde bedankjes: 571 keer
Bedankt: 709 keer
Te Koop forum

Ik begrijp u zeer goed en anderen hebben altijd al hun perspectief mogen delen, maar het lijkt me beter om de resultaten van de onderzoeken af te wachten.
Wil je iemand kwaad maken, vertel hem dan leugens. Wil je iemand razend maken, vertel hem dan de waarheid.
mgo72
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 955
Lid geworden op: 30 nov 2011, 11:21
Uitgedeelde bedankjes: 2 keer
Bedankt: 53 keer

Spanje en Portugal zijn een schiereiland. Dus ofwel heel dure interconnecties over zee.

Of de Fransen die tegenwerken. Al heel hun leven. Vroeger werden vrachtwagens Spaans fruit in brand gestoken. Nu hebben ze iets beter
Gebruikersavatar
Dizzy
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 12316
Lid geworden op: 06 dec 2009, 13:28
Locatie: Hier ter plaatse
Uitgedeelde bedankjes: 571 keer
Bedankt: 709 keer
Te Koop forum

Verbindingen over zee bestaan al er is ook een verbinding met Marokko, men kan er meer op inzetten. Het feit dat Frankrijk tegenwerkt zegt genoeg over waar ze bang van zijn.
Wil je iemand kwaad maken, vertel hem dan leugens. Wil je iemand razend maken, vertel hem dan de waarheid.
DarkV
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 4272
Lid geworden op: 17 apr 2019, 11:47
Uitgedeelde bedankjes: 128 keer
Bedankt: 172 keer

Dizzy schreef: 2 maanden geleden Verbindingen over zee bestaan al er is ook een verbinding met Marokko
Geen idee of Marokko een zegen is als interconnectie... het is een land met (potentieel) veel PV opbrengsten dus het maakt het probleem misschien alleen maar groter (tenzij ze wel de investering in storage hebben gedaan).
Gebruikersavatar
heist_175
Moderator
Moderator
Berichten: 16261
Lid geworden op: 07 okt 2010, 09:35
Locatie: Kempen
Uitgedeelde bedankjes: 518 keer
Bedankt: 1176 keer

Met behulp van de import uit Marokko werd Spanje uit de blackout gehaald, dus het blijkt toch eerder een asset dan een liability :).
R2D2
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 1990
Lid geworden op: 20 aug 2015, 15:07
Uitgedeelde bedankjes: 115 keer
Bedankt: 182 keer

Vandaag in de Standaard:
Nu blijkt dat er geld te verdienen is met batterijparken, worden ze massaal gebouwd
https://www.standaard.be/economie/nu-bl ... 13092.html
Paywall, maar titel zegt al veel.
Gebruikersavatar
Dizzy
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 12316
Lid geworden op: 06 dec 2009, 13:28
Locatie: Hier ter plaatse
Uitgedeelde bedankjes: 571 keer
Bedankt: 709 keer
Te Koop forum

Uit het artikel:
De massale bouw van batterijparken zal het moment waarop gascentrales aangeschakeld worden, steeds verder uitstellen. Nu al is voor meer dan 2,4 GW aan batterijcapaciteit in aanbouw. Het gaat razendsnel met de bouw van batterijparken, en investeerders verleggen hun ambities steeds verder. Vorig jaar werd ervan uitgegaan dat er tegen 2034 4.000 tot 5.000 megawatt vermogen aan batterijparken zou staan. Intussen is die voorspelling opgetrokken naar 7.300 megawatt. Dat is het vermogen van 7 keer Doel 4. En nog eens 26 batterijparken zitten in de bouwfase. Daarmee zal het vermogen aan batterijparken op korte termijn stijgen tot meer dan 2.400 MW, blijkt uit voorspellingen van netbeheerder Elia.

Investeerders in batterijparken denken ook grensoverschrijdend. Ze kunnen hernieuwbare of kernenergie importeren uit andere landen op uren dat de elektriciteitsprijs nul of negatief is.
Dat is wat men in Spanje, Portugal en Frankrijk ook moet doen, naast de uitbreiding van HE ook de flankerende storage voorzien.
Wil je iemand kwaad maken, vertel hem dan leugens. Wil je iemand razend maken, vertel hem dan de waarheid.
DarkV
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 4272
Lid geworden op: 17 apr 2019, 11:47
Uitgedeelde bedankjes: 128 keer
Bedankt: 172 keer

Nu is het wachten tot men de modale burger z'n batterij thuis gaat belasten... anders brengen deze investeringen ook niet meer hun max. rendement op.
Gebruikersavatar
Dizzy
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 12316
Lid geworden op: 06 dec 2009, 13:28
Locatie: Hier ter plaatse
Uitgedeelde bedankjes: 571 keer
Bedankt: 709 keer
Te Koop forum

Dat zou goed kunnen maar eerst gaat men de mensen zonder batterij belasten en ondertussen profiteren deze met batterij. Je zal dat herkennen aan de situatie bij ZP en zoveel andere zaken. Er zijn mensen die zorgen dat ze in de groep zitten die er voordeel mee doen en je hebt een groep die over alles klaagt maar steeds in de tweede groet zit.
Wil je iemand kwaad maken, vertel hem dan leugens. Wil je iemand razend maken, vertel hem dan de waarheid.
DarkV
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 4272
Lid geworden op: 17 apr 2019, 11:47
Uitgedeelde bedankjes: 128 keer
Bedankt: 172 keer

Dat er mensen gouden zaken hebben gedaan met PV dankzij ons Freya ga ik niet ontkennen maar van batterijen ga je niet echt rijk worden vrees ik (tenzij je ivob noemt).
ivob
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 6162
Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
Bedankt: 312 keer

Ik heb nog nergens beweerd dat ik van PV, batterijen en bij uitbreiding het multifunctioneel inzetten van een e-salarisauto rijk geworden ben. Dat zijn tenslotte slechts marginale voordelen in een groter plaatje.
Ze bezorgen me wel al jaren een afwezige energiefactuur en onafhankelijkheid van centrale productie-eenheden en bijgevolg een hogere onafhankelijkheid van mogelijke calamiteiten bij (centrale) productie-eenheden beheerd en geviseerd door derden.

O.a. het uitgespaarde budget kan je dan beleggen in producten (vastgoed, bedrijfsobligaties, bedrijfsaandelen,....) waar je wel een mooi inkomen mee kan verwerven onafhankelijk van arbeid voor derden.

Mijn investeringen in PV, thuisopslag, enz. wegen ook niet op het nationale grid. Laat staan dat ze bijgedragen hebben aan de tijdelijke stroomuitval in Spanje en delen van Portugal en Frankrijk.

Wat betreft Freya VDB zit je trouwens ook op een verkeerd spoor.
PV voordelen voor particulieren is in de tijd ontsproten uit het brein van een zekere SS, vervolgens ongewijzigd en zelfs versterkt voortgezet door een zekere GB, KP en HC waarna FVDB uiteindelijk met de afbouw van de subsidieregelingen is begonnen. De andere partijen hebben nadien wel voor de nodige framing richting FVDB gezorgd en daar gaan blijkbaar nog heel wat brave hardwerkende Vlamingen klakkeloos in mee.
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
R2D2
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 1990
Lid geworden op: 20 aug 2015, 15:07
Uitgedeelde bedankjes: 115 keer
Bedankt: 182 keer

Ik kan al die initialen gaan opzoeken, maar is het niet eenvoudiger om ze hier voluit te noemen?
Ik herinner me trouwens ook de Turteltaks waardoor iedereen mocht dokken voor de uit de hand gelopen GSCs.
ivob
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 6162
Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
Bedankt: 312 keer

De zoveelste ondoordachte maatregel van de Vlaamse overheid (onder de regering van GB en onder de departementale bevoegdheid van AT, voor zij zonder historische kennis van de eigen deelstaat, de heer Geert Bourgeois en Mevr. Annemie Turtelboom) en wederom een overschrijding van de eigen bevoegdheden.
Gelukkig zijn er nog brave (pun intended) individuen die niet alleen roepen maar ook resultaatgericht handelen waardoor het door het GH terug werd afgevoerd.
Voor wie niet vertrouwd is met de nationale instellingen GH staat voor het Grondwettelijk Hof en is in de andere landstalen Cour constitutionnelle (Frans) en Verfassungsgerichtshof (Duits).

De geplande opbrengsten hadden trouwens niet alleen tot doel de GSC's te financieren maar eveneens een nieuw Vlaams vehikel te financieren genaamd de VREG (voor wie graag afkortingen voluit geschreven ziet: Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt).
Dit als tegenhanger van de CREG (voor wie graag afkortingen voluit geschreven ziet en een hekel heeft aan eigen opzoekingswerk: Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas) waar eerder het prosumententarief via de rechtbank onderuit werd gehaald zodat Vlaanderen - onder het motto "wat we zelf doen dat doen we beter en eigen volk eerst extra belasten" - dat nog eens op zijn eentje kon herhalen maar dan blijvend (toch voor de ingezetenen van het eigen droomgewest).

Het onderzoek is nog niet afgerond maar ik durf er nu al mijn hand voor in het vuur steken dat zij weinig tot niets te maken hebben met de oorzaken van het onderwerp van dit topic.
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
duizend
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 3565
Lid geworden op: 23 apr 2008, 20:36
Uitgedeelde bedankjes: 172 keer
Bedankt: 328 keer

DarkV schreef: 2 maanden geleden maar van batterijen ga je niet echt rijk worden vrees ik
Dat hangt zeer sterk van je verbruik af en of je veel overdag thuis bent of niet.
En of je één of meerdere EV's hebt die regelmatig overdag thuis zijn of niet.

Iemand die bvb. veel km doet met de EV en weinig thuis is overdag wordt zeker niet armer van batterijen.

Ik rij bijna 25.000 km per jaar met de EV, goed voor 4.500 kwh zonder verliezen.
De auto staat overdag niet thuis en wordt dus veel geladen uit de thuisbatterij
Jaarlijks komt er een 3.500 kwh uit de batterij, dat is een besparing van €1.000 per jaar met de huidige tarieven.
Een 20kWh batterij kost €3.200, dus winstgevend vanaf jaar 4 en er zit 10 jaar garantie op.

Met als bonus een UPS voor je volledige huis en geen last van het capaciteitstarief.
DarkV
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 4272
Lid geworden op: 17 apr 2019, 11:47
Uitgedeelde bedankjes: 128 keer
Bedankt: 172 keer

Je hebt wel wat meer kosten dan puur de batterij op zich (anders moet je meteen een handeltje beginnen als je een volledige installatie aan die prijs kan leveren)... welke je niet vol krijgt tussen september en april (althans in die maanden haal ik niet gemiddeld 20 kW overschot per dag).

HIer wordt de EV gewoon tijdens de dag opgeladen en daarvoor krijg ik het CREG tarief (en dat kost me helemaal geen investering in batterijen). Het is dus allemaal sterk afhankelijk van je situatie maar dat heeft niets meer met dit topic te maken.
Ordon
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 3115
Lid geworden op: 27 apr 2019, 06:52
Uitgedeelde bedankjes: 66 keer
Bedankt: 120 keer

De trekkers van de hernieuwbaren in Spanje geven na de catastrofale blackout meer gas: aardgas.
Blijkbaar zit er toch iets grondig mis in het uitrollen en opschalen van de hernieuwbaren in Spanje.
Het vertrouwen in de hernieuwbaren lijkt (deels) zoek.


Spain Turns to Gas Power to Stabilise Grid After Blackout

19/05/2025

Spain has increased reliance on its more expensive gas-fired power plants as it confronts challenges in maintaining grid stability following a nationwide blackout that exposed vulnerabilities in managing a surge of renewable energy on the system.
The blackout disrupted power supplies for thousands, prompting urgent measures by grid operators to strengthen electricity generation from fossil fuel sources while balancing the country’s ambitious green energy goals.

The blackout occurred amid an unusual grid strain driven by fluctuations in renewable energy output, particularly wind and solar, which have expanded rapidly in Spain over the past decade.
These renewable sources, while crucial for reducing carbon emissions, pose operational challenges due to their intermittent nature, which requires a flexible and reliable backup to prevent disruptions.
The incident has reignited debate about how to integrate renewables without compromising grid security.

The blackout brought to light the complexities of managing a grid with a high penetration of renewables.
Spain generates around 50% of its electricity from renewables, a figure that has steadily climbed thanks to government policies encouraging clean energy.
However, periods of low wind or sunshine create gaps that cannot yet be fully filled by storage or interconnections with neighbouring countries.
This exposes the grid to imbalances that, if not managed carefully, can trigger outages.

Spain’s energy ministry has emphasised the temporary nature of the increased gas generation, stating the government remains committed to its goal of achieving 74% renewable electricity generation by 2030.
Plans to expand battery storage, improve grid infrastructure, and develop hydrogen technology are being accelerated to support a cleaner and more resilient energy system.
Authorities also point to ongoing efforts to strengthen regional interconnections with France and Portugal, which can help balance supply and demand across borders.

The blackout has also raised concerns about the regulatory framework and operational readiness of the grid to handle rapid shifts in energy production.
The Spanish grid operator is reviewing its protocols and investing in better forecasting tools to predict renewable output more accurately.
This is crucial to allow for smoother integration of renewables and timely activation of backup plants.

Spain’s experience mirrors challenges faced by other European nations pursuing rapid decarbonisation.
Countries with substantial wind and solar capacity, including Germany and Italy, have encountered similar grid management issues requiring careful balancing between renewable integration and dependable backup generation.
The European Union continues to push for investments in grid flexibility, cross-border cooperation, and innovation to avoid outages while meeting climate targets.
Bron: MSN

Heel wat plannen én bijkomende kosten: gigantische batterijopslag, opwaarderen elektriciteitsnetwerk en ontwikkelen van "waterstoftechnologie" stelt Spanje in het vooruitzicht én nodig te hebben.

De prijs van iedere kWh uit hernieuwbaren zal drastisch de hoogte in gaan.

Het is uiteraard nooit een goed idee om de kar voor het paard te spannen.
Ook in Spanje niet.


Een Blanco Cheque.

Niet de minste raming bestaat er over het totaal kostenplaatje: de benodigde gigantische batterijopslag, het opwaarderen van het elektriciteitsnetwerk en het ontwikkelen van "waterstoftechnologie".
Over of dat deze laatste realiseerbaar is en überhaupt de oplossing is, tast Spanje geheel in het het duister.
Het heeft wel wat weg van een Blackout. Pitch black. :-)
Gebruikersavatar
Dizzy
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 12316
Lid geworden op: 06 dec 2009, 13:28
Locatie: Hier ter plaatse
Uitgedeelde bedankjes: 571 keer
Bedankt: 709 keer
Te Koop forum

Nogmaals hetzelfde "nieuws" en het antwoord staat zelfs in het artikel:
Spain’s energy ministry has emphasised the temporary nature of the increased gas generation, stating the government remains committed to its goal of achieving 74% renewable electricity generation by 2030.
Plans to expand battery storage, improve grid infrastructure, and develop hydrogen technology are being accelerated to support a cleaner and more resilient energy system.
Authorities also point to ongoing efforts to strengthen regional interconnections with France and Portugal, which can help balance supply and demand across borders.

The European Union continues to push for investments in grid flexibility, cross-border cooperation, and innovation.
De kosten voor een modern netwerk waren altijd nodig door de elektrificatie.

De transitie is niet gratis en niemand heeft dat ooit beweerd en dat geldt voor heel wat dingen en alternatieven, in Nederland is men daar ondertussen ook achter:
https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/05/16 ... euw-prijs/
Wil je iemand kwaad maken, vertel hem dan leugens. Wil je iemand razend maken, vertel hem dan de waarheid.
Ordon
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 3115
Lid geworden op: 27 apr 2019, 06:52
Uitgedeelde bedankjes: 66 keer
Bedankt: 120 keer

Jouw link vertel wat??
Iets over Nederland.
20 tot 30 miljard euro.
So What? :-)
De bouw van 2 nieuwe kerncentrales in Nederland zal naar schatting 20 tot 30 miljard euro kosten, veel meer dan de regering daar nu voor beschikbaar heeft.
Dat meldt klimaat- en energieminister Sophie Hermans.
Het is voor het eerst dat het kabinet een kostenraming geeft.

Hermans erkende eerder al dat het gereserveerde geld waarschijnlijk niet voldoende zou zijn om alle benodigde investeringen te kunnen doen.
De regering komt na de zomer met een plan voor de verdere financiering.

De nieuwe Duitse kanselier, Friedrich Merz, heeft intussen een U-bocht gemaakt mét opgave van de reden.
Ik heb het mooi in een vet, groen kleurtje gezet. :-)

May 19, 2025

Germany’s Nuclear U-Turn Unlocks EU Energy Deal

  • Berlin’s new conservative government, led by Chancellor Friedrich Merz, has dropped Germany’s long-held opposition to nuclear power.
  • Merz, who won elections in February, criticised his country’s decision to exit nuclear energy in 2011, stating it was depriving Germany of cheap and reliable electricity.
Berlin’s new conservative government, led by Chancellor Friedrich Merz, has dropped Germany’s long-held opposition to nuclear power, in the first concrete sign of rapprochement with France.
Bron: The Electricity Hub


In Spanje staat ForoNuclear ook te drummen.

Friday, 9 May 2025

ForoNuclear highlights role of nuclear in Spanish energy mix

Spain's nuclear power plants generated almost 20% of its total net electricity production in 2024 and became its second largest source of electricity production, according to the country's nuclear industry forum ForoNuclear.
The recent blackout that struck the Iberian peninsula highlights nuclear's role in providing inertia and stability to the electricity system, it says.
Bron: WNN


Nja,...
Gebruikersavatar
Dizzy
Elite Poster
Elite Poster
Berichten: 12316
Lid geworden op: 06 dec 2009, 13:28
Locatie: Hier ter plaatse
Uitgedeelde bedankjes: 571 keer
Bedankt: 709 keer
Te Koop forum

Deze deal is puur politiek en verandert niets aan de effectieve Duitse politiek inzake energie, het is gewoon een tegemoetkoming aan Frankrijk dat zijn eigen (nucleaire) belangen behartigt. Dode mus nummer zoveel dus.

Dat de Spaanse nucleaire lobby voor zichzelf pleit is ook geen nieuws. Het verhaal klopt trouwens niet want de NPP's konden de problemen niet voorkomen maar lagen ook al eerste volledig uit en konden pas traag heropstarten. De oplossingen die men bekijkt en die in het door u opgegeven artikel staan zijn exact dezelfde als ik al gaf, meer interconnecties gecombineerd met modernisering netwerk en extra storage.

Wat mijn link bewijst is dat er wel plannen over nieuwe kerncentrales gemaakt worden maar als de prijs ervan bekend raakt er veel minder animo is. De Nederlandse overheid heeft het geld niet en de privé kan/wil het niet geven, kortom alweer een dode mus.
Wil je iemand kwaad maken, vertel hem dan leugens. Wil je iemand razend maken, vertel hem dan de waarheid.
Plaats reactie

Terug naar “Maatschappelijke uitdagingen / discussies (niet technisch)”