We zijn aan het kijken voor een warmtepomp voor verwarming (vloer + oversized radiatoren boven) en warm water. Deze komt in vervanging van onze 20 jaar oude installatie die er dringend uit moet. We hebben "geluk", in die zin dat de buitenunit in de voortuin kan, geplaatst worden, op het tuinpad naast de woning (een pad dat we nooit gebruiken), gewoon met een muurdikte afstand van de binnenunit. Eigenlijk een ideale situatie.
We wonen in een half-lintbebouwde straat (de buren aan de overkant hebben bv. geen voortuin), die toch wel vrij druk is qua voertuigen overdag. Dus overdag is er lawaai genoeg, en die warmtepomp zal geen verschil maken. Ik ben een beetje bang voor het lawaai van de warmtepomp op de rustige momenten. Zeker ook omdat onze gevel als klankbord zal dienen richting overkant. Het ding produceert onder full load 69dB. Dat valt enorm mee, maar ik kan het niet goed inschatten hoe storend dat kan worden in het geval bv. een buurman zijn slaapkamer aan de straatkant zou hebben.
Iemand ervaring mee?
Warmtepomp - geluidsproductie buitenunit
-
- Premium Member
- Berichten: 475
- Lid geworden op: 15 nov 2004, 11:48
- Uitgedeelde bedankjes: 75 keer
- Bedankt: 39 keer
Ik denk dat het wel meevalt. Onze buitenunit is 3U70S2SR5FA van Haier en produceert 66 Db. Deze staat wel op het dak maar nog nooit iemand horen over klagen van de buren. Als je zelf buiten staat hoor je dit echt amper. Als je er echt naast staat zal je het wel horen zoemen.
Mooi dat je daar wilt mee rekening houden maar tenzij het verschrikkelijke zure buren zijn denk ik dat dit echt geen probleem zal geven.
Mooi dat je daar wilt mee rekening houden maar tenzij het verschrikkelijke zure buren zijn denk ik dat dit echt geen probleem zal geven.
-
- Elite Poster
- Berichten: 1711
- Lid geworden op: 08 sep 2011, 19:19
- Locatie: Arendonk
- Uitgedeelde bedankjes: 148 keer
- Bedankt: 108 keer
Inderdaad, een pluim dat je daarover nadenkt !
on topic: 66dB is wel de helft van 69dB, correct me if I'm wrong ?
on topic: 66dB is wel de helft van 69dB, correct me if I'm wrong ?
I'm a bilingual. I'm a bilingual illiterate. I can't read in two languages.
- on4bam
- Moderator
- Berichten: 6415
- Lid geworden op: 05 mei 2006, 16:05
- Locatie: 127.0.0.1 of elders
- Uitgedeelde bedankjes: 304 keer
- Bedankt: 631 keer
Klopt. Elke +3dB is een verdubbeling.ygeffens schreef: 18 okt 2022, 22:57 on topic: 66dB is wel de helft van 69dB, correct me if I'm wrong ?
Bye, Maurice
https://on4bam.com
https://on4bam.com
- heist_175
- Moderator
- Berichten: 16261
- Lid geworden op: 07 okt 2010, 09:35
- Locatie: Kempen
- Uitgedeelde bedankjes: 518 keer
- Bedankt: 1176 keer
Dat gaat wel meer en meer een issue worden.
Mijn overbuur zijn WP staat scheef: er is al 5 jaar een put naast de betonnen sokkel en dat begint in te kalven.
Dat gesleep van de ventilator hoor je super hard. En dat is zeker 20m van mijn slaapkamerraam.
Als je pecht hebt dat uw slaapkamerraam zowat boven de WP van uw buren staat en zij iets semi-inferieur gekozen hebben dat veel lawaai maakt...
Er zijn normeringen voor, maar zelfs als die niet overschreden worden is er nog veel hinder.
69dB is 's nachts gigantisch veel lawaai
Mijn overbuur zijn WP staat scheef: er is al 5 jaar een put naast de betonnen sokkel en dat begint in te kalven.
Dat gesleep van de ventilator hoor je super hard. En dat is zeker 20m van mijn slaapkamerraam.
Als je pecht hebt dat uw slaapkamerraam zowat boven de WP van uw buren staat en zij iets semi-inferieur gekozen hebben dat veel lawaai maakt...
Er zijn normeringen voor, maar zelfs als die niet overschreden worden is er nog veel hinder.
69dB is 's nachts gigantisch veel lawaai
-
- Elite Poster
- Berichten: 6162
- Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
- Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
- Bedankt: 312 keer
Er is uiteraard een groot verschil tussen warmtepompen.
We hebben hier bv. een buitenunit L/L WP van General op een plat dak boven ons eigen buitenterras staan.
De eerste dag dat ze er stond en proefdraaide ben ik op dat dak moeten klimmen om te controleren of de ventilator wel draaide want ik hoorde er 2,5 meter lager al niets van.
Anderzijds een L/W van Samsung op de begane grond op 4 meter van de scheiding. Als je daar in de winter SWW van 50°C mee wil aanmaken kan dat toch wel wat herrie veroorzaken (maar zeker niet tot aan de andere zijde van de straat).
Maar niet echt een probleem want de WP'n werken hier alleen overdag.
Het enige wat je echt hoort in de buurt is als een deel op zaterdag zijn grasmachine met verbrandingsmotor bovenhaalt en er toerkes mee begint te rijden. Dat hoor je meer dan 100 meter ver. Maar dat is dan weer deel van de Vlaamse cultuur.
Net zoals in warme landen bijna iedereen een WP aan zijn gevel (en naast een raam) heeft hangen om te koelen. Daar is dat al zo ingeburgerd dat er ook niemand meer om maalt.
Iemand die een toestel gebruikt waarvoor het niet gemaakt is en daar geen acht op slaat (zoals een WP die scheef staat) is natuurlijk geen referentie voor een normale toestand.
We hebben hier bv. een buitenunit L/L WP van General op een plat dak boven ons eigen buitenterras staan.
De eerste dag dat ze er stond en proefdraaide ben ik op dat dak moeten klimmen om te controleren of de ventilator wel draaide want ik hoorde er 2,5 meter lager al niets van.
Anderzijds een L/W van Samsung op de begane grond op 4 meter van de scheiding. Als je daar in de winter SWW van 50°C mee wil aanmaken kan dat toch wel wat herrie veroorzaken (maar zeker niet tot aan de andere zijde van de straat).
Maar niet echt een probleem want de WP'n werken hier alleen overdag.
Het enige wat je echt hoort in de buurt is als een deel op zaterdag zijn grasmachine met verbrandingsmotor bovenhaalt en er toerkes mee begint te rijden. Dat hoor je meer dan 100 meter ver. Maar dat is dan weer deel van de Vlaamse cultuur.

Net zoals in warme landen bijna iedereen een WP aan zijn gevel (en naast een raam) heeft hangen om te koelen. Daar is dat al zo ingeburgerd dat er ook niemand meer om maalt.
Iemand die een toestel gebruikt waarvoor het niet gemaakt is en daar geen acht op slaat (zoals een WP die scheef staat) is natuurlijk geen referentie voor een normale toestand.
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
- heist_175
- Moderator
- Berichten: 16261
- Lid geworden op: 07 okt 2010, 09:35
- Locatie: Kempen
- Uitgedeelde bedankjes: 518 keer
- Bedankt: 1176 keer
@grasmaaier
Daar zijn gelukkig geluidsnormen voor en ik heb nog nooit iemand 's nachts gras weten afrijden.
De WP van de overbuur maakt genoeg herrie om 's nachts last van te hebben.
Daar zijn gelukkig geluidsnormen voor en ik heb nog nooit iemand 's nachts gras weten afrijden.
De WP van de overbuur maakt genoeg herrie om 's nachts last van te hebben.
-
- Elite Poster
- Berichten: 6162
- Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
- Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
- Bedankt: 312 keer
Het punt is dat de WP van je buur niet representatief is.
Ze staat nl. scheef en de ventilator sleept. Het betreft dus een persoonlijk probleem dat niet relevant is voor de openingsvraag.
Afhankelijk van de breedte van de straat en waarvoor je de WP gebruik hoor je ze in normale omstandigheden niet "tot aan de andere kant van de straat".
Maar er zou idd beter een normering voor het geproduceerde geluid van toestellen buiten de woning opgesteld worden. In NL bestaat dat trouwens al. Maar dat levert dan - zoals men daar woont - weer andere problemen op.
Ze staat nl. scheef en de ventilator sleept. Het betreft dus een persoonlijk probleem dat niet relevant is voor de openingsvraag.
Afhankelijk van de breedte van de straat en waarvoor je de WP gebruik hoor je ze in normale omstandigheden niet "tot aan de andere kant van de straat".
Maar er zou idd beter een normering voor het geproduceerde geluid van toestellen buiten de woning opgesteld worden. In NL bestaat dat trouwens al. Maar dat levert dan - zoals men daar woont - weer andere problemen op.
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
- Joe de Mannen
- Elite Poster
- Berichten: 6919
- Lid geworden op: 22 feb 2005, 12:46
- Uitgedeelde bedankjes: 523 keer
- Bedankt: 673 keer
Niet 100% vergelijkbaar maar ik heb 2 buren met een zwembad, elk met z'n warmtepomp voor de verwarming (ja het zijn watjes dat dat water moet verwarmd worden) maar ze staan allebei ongeveer evenver van mijn woning, de ene hoor ik tot binnen, de andere amper als ik er ga naast staan.
Er is dus weldegelijk verschil. Diegene die ik niet hoor is blijkbaar een 'ultrastil model', is mij verteld door de eigenaar.
J.
Er is dus weldegelijk verschil. Diegene die ik niet hoor is blijkbaar een 'ultrastil model', is mij verteld door de eigenaar.
J.
Ik ben alleen verantwoordelijk voor mij eigen uitspraken, niet voor wat anderen ervan maken of aan toevoegen...
- jutuiz
- Elite Poster
- Berichten: 804
- Lid geworden op: 23 okt 2016, 15:26
- Locatie: West-Vlaanderen
- Uitgedeelde bedankjes: 212 keer
- Bedankt: 63 keer
Bedankt voor jullie reacties. Ik lees me intussen ook in. 69dBA is toch niet niets blijkbaar. In Zwitserland zijn daar normen over:
Voor een WP met 69dBA geluidsdruk zeggen ze:
"
If your heat pump is in front of your building, the first window of the neighbors must be at least 20m away! Otherwise the sound pressure will be higher than what is legal in a residential area: 45dBA. Eventually, if you move the heat pump away from the facade (less reverberation), then you can install it about 15m from the neighbors to be within the limits. But this is to be calculated with the noise circle form. You can find a help here: https://www.fws.ch/fr/nos-services/cercle-bruit/ it generates the pdf directly.
"
Er is dus een website waarmee je dat kan gaan berekenen.
Je ziet toch zo komen dat zo een norm hier ook wordt ingevoerd? Of zijn die er al?
Voor een WP met 69dBA geluidsdruk zeggen ze:
"
If your heat pump is in front of your building, the first window of the neighbors must be at least 20m away! Otherwise the sound pressure will be higher than what is legal in a residential area: 45dBA. Eventually, if you move the heat pump away from the facade (less reverberation), then you can install it about 15m from the neighbors to be within the limits. But this is to be calculated with the noise circle form. You can find a help here: https://www.fws.ch/fr/nos-services/cercle-bruit/ it generates the pdf directly.
"
Er is dus een website waarmee je dat kan gaan berekenen.
Je ziet toch zo komen dat zo een norm hier ook wordt ingevoerd? Of zijn die er al?
- cadsite
- userbase crew
- Berichten: 6839
- Lid geworden op: 20 jan 2015, 16:10
- Locatie: Kortrijk
- Uitgedeelde bedankjes: 311 keer
- Bedankt: 710 keer
jutuiz schreef: 20 okt 2022, 07:50 Je ziet toch zo komen dat zo een norm hier ook wordt ingevoerd? Of zijn die er al?

Je gaat de Zwitsers toch niet vergelijken met België/Vlaanderen/Brussel/Wallonië/...

Als ik kijk naar de regelgeving binnen mijn vakgebied, dat zijn enkele blaadjes in een verouderd arab in archaïsche taal, aangevuld met wat herhalingen en kleine aanvullingen in het Vlarem.
Als ik dan de regelgeving voor hetzelfde van Zwitserland erbij neem, dan heb ik een boekje van 60 pagina's met duidelijke tekeningen, teksten en eenvoudige taal.
- heist_175
- Moderator
- Berichten: 16261
- Lid geworden op: 07 okt 2010, 09:35
- Locatie: Kempen
- Uitgedeelde bedankjes: 518 keer
- Bedankt: 1176 keer
https://www.energiebewustontwerpen.be/a ... mtepompen/
geluidsvermogensniveau LWA van buitenunits van warmtepompen
- tot 6 kW max 65 dB
- tot 12 kW max 70 dB
- tot 30 kW max 78 dB
Als iemand tegen zijn gevel (voor, achter of zij) iets heeft staan dat 's nachts 65dB maakt, veel ga je dan niet slapen!
65-70dB is het geluid van een stevige stofzuiger.
geluidsvermogensniveau LWA van buitenunits van warmtepompen
- tot 6 kW max 65 dB
- tot 12 kW max 70 dB
- tot 30 kW max 78 dB
Als iemand tegen zijn gevel (voor, achter of zij) iets heeft staan dat 's nachts 65dB maakt, veel ga je dan niet slapen!
65-70dB is het geluid van een stevige stofzuiger.
-
- Elite Poster
- Berichten: 6162
- Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
- Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
- Bedankt: 312 keer
Dan zal je, als je in zo'n smalle straat woont dat je buren er last van hebben, je WP zo moeten programmeren dat ze niet tussen 22:00 en 07:00 draait.
Kan ze eveneens maximaal van de zonne-uren profiteren en doorgaans is het door de dag ook warmer dan 's nachts. Voor iedereen een winsituatie.
Wat ik wel weet is dat als de ventilatieunit van het binnenzwembad van de buren (niet deze aan de overkant van de straat) op volle kracht draait deze meer lawaai maakt dan de inverter buitenunit (max. input 4.1 kW/nom cap 8.0 kW) van mijn L/W WP.
Kan ze eveneens maximaal van de zonne-uren profiteren en doorgaans is het door de dag ook warmer dan 's nachts. Voor iedereen een winsituatie.
Wat ik wel weet is dat als de ventilatieunit van het binnenzwembad van de buren (niet deze aan de overkant van de straat) op volle kracht draait deze meer lawaai maakt dan de inverter buitenunit (max. input 4.1 kW/nom cap 8.0 kW) van mijn L/W WP.
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
-
- Elite Poster
- Berichten: 1978
- Lid geworden op: 26 jan 2009, 09:29
- Locatie: Gent
- Uitgedeelde bedankjes: 355 keer
- Bedankt: 157 keer
Wat zijn eigenlijk de bezwaren tegen zo'n systeem dat gewoon in de grond zit (buiten misschien duurder) ? Een eigenaar van zoiets vertelde me dat je dan helemaal geen lawaai hebt.
EDPNET VDSL XS' - Fritzbox 7360v1
- heist_175
- Moderator
- Berichten: 16261
- Lid geworden op: 07 okt 2010, 09:35
- Locatie: Kempen
- Uitgedeelde bedankjes: 518 keer
- Bedankt: 1176 keer
Goed gedimesioneerd (diep genoeg geboord en genoeg boorputten), gaat de "buitentemperatuur" nooit onder het vriespunt.
Ergo: een stabielere én hogere COP.
Als het buiten 5° vriest (wanneer heb je dat nog weten gebeuren
), krijgt uw geothermische WP een aanvoer van 5° ofzo, wat een behoorlijke COP oplevert.
Uw L/W WP gaat dan quasi elektrisch stoken (COP dicht bij 1).
Met een oktobermaand die lijkt op wat vroeger september was, is de vraag of die paar koudere dagen per jaar opwegen tegen de veel hogere investeringskost.
Ergo: een stabielere én hogere COP.
Als het buiten 5° vriest (wanneer heb je dat nog weten gebeuren

Uw L/W WP gaat dan quasi elektrisch stoken (COP dicht bij 1).
Met een oktobermaand die lijkt op wat vroeger september was, is de vraag of die paar koudere dagen per jaar opwegen tegen de veel hogere investeringskost.
-
- Elite Poster
- Berichten: 6162
- Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
- Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
- Bedankt: 312 keer
Afhankelijk van de situatie kunnen er verschillende bezwaren zijn:fredo66 schreef: 20 okt 2022, 14:40 Wat zijn eigenlijk de bezwaren tegen zo'n systeem dat gewoon in de grond zit (buiten misschien duurder) ? Een eigenaar van zoiets vertelde me dat je dan helemaal geen lawaai hebt.
- Niet "misschien" duurder. al zeker de extra kostprijs van de geothermische boring. Afhankelijk van de lokale grondlaag en firma mag je rekenen op minstens 8.000 € extra tot een veelvoud daarvan.
- Afhankelijk van je woonplaats en toegankelijkheid en reeds aangelegd etuin (indien al aanwezig: er moet een zware machine ter plekke kunnen komen om de diepteboring te doen. als dat al mogelijk is (in een rijhuis grenzend aan de straat kan je het dus al vergeten) zijn er extra kosten voor de heraanleg van de tuin, oprit,....Voor een doorsnee woning zijn er twee à drie geothermische boringen nodig. De minimumafstand tussen twee boringen is 7 meter.
- Het rendement van de boorput: In de Belgische ondergrond stijgt de temperatuur ongeveer met 30 °C per kilometer bij een startwaarde van ongeveer 10°C aan het maaiveld. De ondergrens voor directe verwarmingstoepassingen is ongeveer 25°C. Hiervoor dien je dus al 500 m diep te boren. In Vlaanderen bedraagt de gangbare diepte voor geothermie maximaal 150 m diep. In de praktijk situeert de boring zich tussen 60 en 150 m diepte. Afhankelijk van de plaats zit je dan rond een watertemperatuur tussen de 8 en 12°C.
Waarvoor ga je de WP hoofdzakelijk gebruiken? Een geothermische boring + WP is zeer rendabel om te koelen want je zit altijd met een veel lagere watertemperatuur dan de omgevingslucht in de zomer. Vraag is of dat nog veel uitmaakt als je al een PV installatie hebt die in de zomer veel overproductie heeft (en over enkele jaren geen terugdraaiende teller meer).
Blijft verwarmen: het is in de winter rendabeler dan lucht. Als je echter een heel jaar lang ook SWW wil aanmaken is het al een andere zaak want het grootste deel van het jaar is de lucht warmer dan het water van 8-12°C en voor SWW moet de WP al harder werken dan voor CV.
Voor CV blijft dan nog de vraag of je de meerkost van een geothermische boring er ooit gaat uithalen gezien de winters steeds minder koud worden. Heb je een goed geïsoleerde normale woning (en geen tochtig kasteel om te verwarmen en/of een te verwarmen zwembad in de winter) zal een WP ook nog maar weinig warm water moeten aanmaken (tussen de 25-35°C) waardoor de gevraagde energie uit de bron sowieso al laag is.
Naargelang de individuele situatie vraagt het dus wat rekenwerk om te bepalen of het sop de kool waard is.
Mijn inziens kan je het extra budget voor een geothermische boring, indien nodig, beter in extra isolatie steken want iedere kWh die je niet nodig hebt blijft voor eeuwig en een dag een gratis kWh.
Kom je ook ineens toe met een minder zware L/W of L/L WP die minder omgevingslawaai produceert.
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
- honda4life
- Moderator
- Berichten: 6132
- Lid geworden op: 03 jan 2010, 21:42
- Locatie: 127.0.0.1
- Uitgedeelde bedankjes: 213 keer
- Bedankt: 391 keer
Het is veel belangrijker kwaliteit te kopen, dan te focussen op geluid.
Naargelang de ouderdom maakt de buitenunit meer en meer lawaai, specificaties niew dienen enkel binnen garantieperiode nietwaar
Je kan een Chinese GREE niet vergelijken met een kwalitatieve Daikin.
Ook zijn er airco's met een nachtmode die ook de buitenunit stiller maken.
(Ook hier Daikin gekocht omdat deze de stilste waren voor de buren)
Naargelang de ouderdom maakt de buitenunit meer en meer lawaai, specificaties niew dienen enkel binnen garantieperiode nietwaar

Je kan een Chinese GREE niet vergelijken met een kwalitatieve Daikin.
Ook zijn er airco's met een nachtmode die ook de buitenunit stiller maken.
(Ook hier Daikin gekocht omdat deze de stilste waren voor de buren)
✂ – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – – –
-
- Elite Poster
- Berichten: 6162
- Lid geworden op: 03 feb 2022, 14:32
- Uitgedeelde bedankjes: 745 keer
- Bedankt: 312 keer
Zeker van dat je Daikin niet in China is gemaakt of voornamelijk bestaat uit samengestelde Chinese onderdelen?
Mijn L/W WP is trouwens "Made in China" en 9 jaar oud. De buitenunit maakt niet meer geluid dan jaren geleden en werkt al die jaren al zonder één probleem. In de binnenunit werd in al die jaren recent één onderdeel vervangen, de flowswitch.
Nog geen enkele buur die geklaagd heeft over geluidsoverlast van de buitenunit van de warmtepompen.
Trouwens ook geen last van de buitenunits aan de ocerkant van de straat.
Ik betwijfel overigens of de buitenmuur bij een buitenunit als klankbord gaat fungeren. De buitenunit moet een bepaalde minimumafstand van de muur staan om goed te kunnen functioneren en het onderdeel dat het omgevingsgeluid produceert is de ventilator. En die blaast weg van de muur.
Soit, tenslotte is het enige wat hier telt de relatie tussen TS en zijn (over)buren en in welke mate hun daar rekening mee wil houden en niet de situatie op een ander. Je zal altijd mensen hebben die in een gelijkaardige situatie geen hinder ondervinden en mensen die op alles en nog wat iets aan te merken hebben en voor wie nimby een basis levenshouding is. En alles daar tussen in.
Mijn L/W WP is trouwens "Made in China" en 9 jaar oud. De buitenunit maakt niet meer geluid dan jaren geleden en werkt al die jaren al zonder één probleem. In de binnenunit werd in al die jaren recent één onderdeel vervangen, de flowswitch.
Nog geen enkele buur die geklaagd heeft over geluidsoverlast van de buitenunit van de warmtepompen.
Trouwens ook geen last van de buitenunits aan de ocerkant van de straat.
Ik betwijfel overigens of de buitenmuur bij een buitenunit als klankbord gaat fungeren. De buitenunit moet een bepaalde minimumafstand van de muur staan om goed te kunnen functioneren en het onderdeel dat het omgevingsgeluid produceert is de ventilator. En die blaast weg van de muur.
Soit, tenslotte is het enige wat hier telt de relatie tussen TS en zijn (over)buren en in welke mate hun daar rekening mee wil houden en niet de situatie op een ander. Je zal altijd mensen hebben die in een gelijkaardige situatie geen hinder ondervinden en mensen die op alles en nog wat iets aan te merken hebben en voor wie nimby een basis levenshouding is. En alles daar tussen in.
Sol Invictus!
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.
Disclaimer: op het weergeven van ervaringen volgens de eigen situatie kunnen geen rechten door derden onttrokken worden.