Hallo,
ik ben van plan een redelijk uitgebreid thuisnetwerk op te zetten in men nieuwe woonst. (1 a 2 aansluitpunten per kamer, dubbele utp per aansluitpunt) dus ik heb redelijk wat toekomen op mijn patchpaneel.
Ik ben dus van plan het meeste switchwerk te laten gebeuren door een 19" switch met 24 poorten (zal wel voldoen, het is niet omdat ik meer heb dat er meer dan dat ooit aangesloten gaan zijn)
Echter ik weet bijgot niet of een managed switch nuttig zou zijn voor mij, het enige wat ik me er eventueel zie van gebruiken zijn vlans, maar ik denk dat als ik dit nodig ga hebben dit een heel klein stuk van het net gaat zijn en ik dit beter door een aparte switch laat afhandelen.
Wat kan een managed switch nog meer wat nuttig zou zijn voor mij als thuisgebruiker?
Zin en onzin van een managed switch in een thuisnetwerk
-
- Elite Poster
- Berichten: 874
- Lid geworden op: 09 maa 2011, 16:04
- Uitgedeelde bedankjes: 16 keer
- Bedankt: 70 keer
- Sinna
- Elite Poster
- Berichten: 2417
- Lid geworden op: 14 nov 2008, 08:22
- Twitter: KrSi78
- Locatie: Brugge
- Uitgedeelde bedankjes: 208 keer
- Bedankt: 152 keer
Een paar voorbeelden die me meteen te binnen schieten:
- gastnetwerk (draadloos)
- interactiviteit digicorder / IPTV (indien niet fully routed)
- telefonie (indien VoIP)
Ik gebruik thuis twee wireless routers als VLAN-switch omdat ik maar één netwerkkabel naar de TV-kast heb. Hierdoor behou ik Gbit-snelheden (hoewel niet strikt noodzakelijk).
- gastnetwerk (draadloos)
- interactiviteit digicorder / IPTV (indien niet fully routed)
- telefonie (indien VoIP)
Ik gebruik thuis twee wireless routers als VLAN-switch omdat ik maar één netwerkkabel naar de TV-kast heb. Hierdoor behou ik Gbit-snelheden (hoewel niet strikt noodzakelijk).
Computer(k)nul
-
- Deel van't meubilair
- Berichten: 29849
- Lid geworden op: 28 okt 2003, 09:17
- Uitgedeelde bedankjes: 446 keer
- Bedankt: 1985 keer
Twee aparte switchen (bv 24 poorts unmanaged en 8 poorts managed) zijn vermoedelijk duurder dan een gewone 24 poorts managed (of het verschil zal te verwaarlozen zijn) dus waarom zou je het zo willen doen ? Feit is dan ook dat je zo ie zo op beide switchen al één poort verliest en je met een bottleneck van 1 Gbps tussen beide switchen zit.boran_blok schreef:Ha maar ik denk dat als ik dit nodig ga hebben dit een heel klein stuk van het net gaat zijn en ik dit beter door een aparte switch laat afhandelen.
Ik heb hier vanaf dag één al een managed switch staan (onlangs de 16 poorts vervangen door een 24 poorts) en je hebt gewoon alle flexibiliteit die je je kan wensen (vooral VLAN's voor LAN, guest wireless, aparte VLAN's voor test VM servers, m'n twee digicorders, ...).
Als je ook maar aan één van die dingen zelfs nog maar denkt zou ik me afvragen wat de onzin is van een unmanaged switch.
-
- Elite Poster
- Berichten: 5295
- Lid geworden op: 12 jan 2006, 14:25
- Uitgedeelde bedankjes: 67 keer
- Bedankt: 397 keer
Voor het prijsverschil bij tp-link tussen de gewone switches en hun easy smart modellen moet je het niet laten.
Ik gebruik slimme switches voor VLAN's, alle andere features gebruik ik niet, maar kunnen nuttig zijn:
- QOS/prioriteiten
- bepaalde poorten op 10 of 100 zetten ipv 1000 om de snelheid te beperken
- statistieken per poort opvragen
- traffic op bepaalde poorten clonen naar andere voor wireshark/tcpdump
Zijn er nadelen aan slimme switches?
Ja, sommigen hebben hun ingebouwd IP standaard op het intern lan ip van je telenet home gateway zitten, en als je dat niet weet of gewoon de switch in plug en play mode probeert te gebruiken, dan kan dit voor onprettige verrassingen zorgen.
Je hosts sturen dan data die ping ponged tussen de echte gateway die forward naar internet, en je switch die er niks mee doet;
Heb zo eens heel het internet van een kot om zeep geholpen.
Dell had destijds managed switched die je met een knop tussen managed en unmanaged kon togglen, van fabriek was hij geconfigged als domme switch, duwde je met een paperclip in een gaatje gedurende x seconden dan werd het een slimme switch.
Oa. de Dell 2716 kon dat.
Ik gebruik slimme switches voor VLAN's, alle andere features gebruik ik niet, maar kunnen nuttig zijn:
- QOS/prioriteiten
- bepaalde poorten op 10 of 100 zetten ipv 1000 om de snelheid te beperken
- statistieken per poort opvragen
- traffic op bepaalde poorten clonen naar andere voor wireshark/tcpdump
Zijn er nadelen aan slimme switches?
Ja, sommigen hebben hun ingebouwd IP standaard op het intern lan ip van je telenet home gateway zitten, en als je dat niet weet of gewoon de switch in plug en play mode probeert te gebruiken, dan kan dit voor onprettige verrassingen zorgen.
Je hosts sturen dan data die ping ponged tussen de echte gateway die forward naar internet, en je switch die er niks mee doet;
Heb zo eens heel het internet van een kot om zeep geholpen.
Dell had destijds managed switched die je met een knop tussen managed en unmanaged kon togglen, van fabriek was hij geconfigged als domme switch, duwde je met een paperclip in een gaatje gedurende x seconden dan werd het een slimme switch.
Oa. de Dell 2716 kon dat.
-
- Plus Member
- Berichten: 214
- Lid geworden op: 25 maa 2012, 20:07
- Uitgedeelde bedankjes: 13 keer
- Bedankt: 33 keer
Als je de volledige interactiviteit (DLNA, etc) van een Digicorder van Telenet op een simpele manier wil behouden achter een eigen router, kies dan voor een layer 3 switch waar je per poort je VLAN, etc. kan kiezen ifv het MAC-adres vanwaar de trafiek komt. Vb. de Ubiquity Edgeswitch ES-24 LITE of de Cisco SG300-28. Deze zijn te vinden voor rond de 220 euro (Edgeswitch: https://www.senetic.be/product/ES-24-LITE) en 320 euro (Cisco: https://tweakers.net/pricewatch/341162/ ... 00-28.html). Beide switches zijn fanless en dus geruisloos (verbruik van rond de 25-30 watt).
-
- Elite Poster
- Berichten: 783
- Lid geworden op: 09 apr 2006, 17:48
- Twitter: nathan_gs
- Uitgedeelde bedankjes: 130 keer
- Bedankt: 55 keer
Als je naar stroomverbruik kijkt plaats je beter een juist gedimensioneerde unmanaged switch. Als je maar 6 poorten gebruikt, neem dan een 8 poorts ipv 24.
Neem nu de Netgear GS108v4 (unmanaged gigabit 8 ports), de max (worst case, alle poorten actief) wattage is 4,92watt.
Neem nu de Netgear GS108v4 (unmanaged gigabit 8 ports), de max (worst case, alle poorten actief) wattage is 4,92watt.
-
- Moderator
- Berichten: 19634
- Lid geworden op: 07 nov 2006, 12:11
- Twitter: kriskenbe
- Locatie: Massemen - 91WET0
- Uitgedeelde bedankjes: 1863 keer
- Bedankt: 1003 keer
- Contacteer:
Ik weet niet wat jij vandaag wilt, of in de toekomst. Vandaar dat ik je mijn netwerk even beschrijf, volledig uitgebouwd met Mikrotik.
Alle routing gebeurd door een Mikrotik Routerboard RB3011. Hierop komen op poort 1 en op poort 2 de VDSL modems (Fritzbox 7360) toe van de provider Billi, welke door de RB3011 gebundeld worden tot één lijn. Op poort 3 komt mijn Orange Coaxlijntje toe en op poort 4 hangt de uplink van Wireless België. Poort 5 is vrij. Daarna op poort 6 en 7 hangt de tweede UTP poort naar de 2 VDSL zodat ik hierlangs het management kan doen, net als poort 8 die dient voor het management van de Orange coaxmodem. Poorten 6/7/8 hebben dus gewoon een DHCP IP adres van de modems. Langs de SFP poort (fiber) van de RB3011 gaat al het dataverkeer naar de Mikrotik CRS switch er onder. Hier zijn een aantal VLAN's op geconfigureerd voor de diverse wifi netwerken (Private, voor mij en mijn vriendin. Trusted, voor mensen die hier langs komen en die het wachtwoord krijgen van mij. Public, staat publiek open zonder wachtwoord). Dan is er nog een aparte VLAN voor toestellen die enkel via het WirelessBelgie netwerk naar buiten mogen (een aantal raspberry pi's en een kleine server). De RB3011 staat eveneens in voor de BGP sessie met het WirelessBelgie netwerk, alsook voor de shaping van de trusted en public wifi en tevens voor VPN sessies.
Onder deze Router staat een Mikrotik CRS. Dit is een managed switch met 24 gigabitpoorten en één SFP poort (fiber). Op de SFP poort komt de fiber toe vanuit het Routerboard 3011. Deze switch zorgt ervoor dat alle UTP punten in de kamers met elkaar verbonden zijn. Waar ik nu woon is er één UTP kabel op mijn bureau, 1 UTP kabel per kamer (2 kamers) en 4 UTP kabels naar de living (op de meest rare plaatsen, maar goed). Deze komen dus allemaal toe op deze CRS, samen met een aantal toestellen die direct verbonden zijn zoals wifi AP's (Ubiquiti Unifi), Flukso, ...
Op mijn bureau en hobbykamer staat er telkens een Routerboard CRS. In de living staat er een Routerboard RB2011.
Is een vrij uitgebreid netwerk, maar werkt zeer goed voor mijn noden.
Alle routing gebeurd door een Mikrotik Routerboard RB3011. Hierop komen op poort 1 en op poort 2 de VDSL modems (Fritzbox 7360) toe van de provider Billi, welke door de RB3011 gebundeld worden tot één lijn. Op poort 3 komt mijn Orange Coaxlijntje toe en op poort 4 hangt de uplink van Wireless België. Poort 5 is vrij. Daarna op poort 6 en 7 hangt de tweede UTP poort naar de 2 VDSL zodat ik hierlangs het management kan doen, net als poort 8 die dient voor het management van de Orange coaxmodem. Poorten 6/7/8 hebben dus gewoon een DHCP IP adres van de modems. Langs de SFP poort (fiber) van de RB3011 gaat al het dataverkeer naar de Mikrotik CRS switch er onder. Hier zijn een aantal VLAN's op geconfigureerd voor de diverse wifi netwerken (Private, voor mij en mijn vriendin. Trusted, voor mensen die hier langs komen en die het wachtwoord krijgen van mij. Public, staat publiek open zonder wachtwoord). Dan is er nog een aparte VLAN voor toestellen die enkel via het WirelessBelgie netwerk naar buiten mogen (een aantal raspberry pi's en een kleine server). De RB3011 staat eveneens in voor de BGP sessie met het WirelessBelgie netwerk, alsook voor de shaping van de trusted en public wifi en tevens voor VPN sessies.
Onder deze Router staat een Mikrotik CRS. Dit is een managed switch met 24 gigabitpoorten en één SFP poort (fiber). Op de SFP poort komt de fiber toe vanuit het Routerboard 3011. Deze switch zorgt ervoor dat alle UTP punten in de kamers met elkaar verbonden zijn. Waar ik nu woon is er één UTP kabel op mijn bureau, 1 UTP kabel per kamer (2 kamers) en 4 UTP kabels naar de living (op de meest rare plaatsen, maar goed). Deze komen dus allemaal toe op deze CRS, samen met een aantal toestellen die direct verbonden zijn zoals wifi AP's (Ubiquiti Unifi), Flukso, ...
Op mijn bureau en hobbykamer staat er telkens een Routerboard CRS. In de living staat er een Routerboard RB2011.
Is een vrij uitgebreid netwerk, maar werkt zeer goed voor mijn noden.
Internet = Orange 100/10Mbps + WirelessBelgië
Telefonie = EDPnet + OVH
GSM = Orange Go Extreme + Scarlet Red
TV = TVV App + Netflix + Disney+ + Streamz
Netwerk = Mikrotik + Ubiquiti
-
- Premium Member
- Berichten: 472
- Lid geworden op: 14 mei 2004, 00:16
- Uitgedeelde bedankjes: 6 keer
- Bedankt: 26 keer
Lol Krisken
uw netwerk
.
Ik heb zelf een mikrotik ( https://tweakers.net/pricewatch/376050/ ... nd-in.html ).
Voordeel is dat ik alle vrijheid heb om vlans te maken, firewall rules , etc... .
De kostprijs van zo'n toestel is ook heel scherp. Je hebt er ook met 24 poorten.


Ik heb zelf een mikrotik ( https://tweakers.net/pricewatch/376050/ ... nd-in.html ).
Voordeel is dat ik alle vrijheid heb om vlans te maken, firewall rules , etc... .
De kostprijs van zo'n toestel is ook heel scherp. Je hebt er ook met 24 poorten.
-
- Deel van't meubilair
- Berichten: 29849
- Lid geworden op: 28 okt 2003, 09:17
- Uitgedeelde bedankjes: 446 keer
- Bedankt: 1985 keer
Een CRS is ook een router... die heeft dus identiek dezelfde functionaliteit... dus de vraag waarom gebruik je die RB3011 nog ?krisken schreef:Onder deze Router staat een Mikrotik CRS.
-
- Premium Member
- Berichten: 630
- Lid geworden op: 24 jun 2015, 14:28
- Uitgedeelde bedankjes: 88 keer
- Bedankt: 45 keer
Wat ik handig vond is POE. Van zodra je een 24p switch zoekt met >200Watt POE is deze hoogstwaarschijnlijk ook managed.
Het was eerst niet de bedoeling maar ik heb ondertussen ook een vlan aangemaakt voor bezoekers, eentje voor IPcams, eentje voor VOiP, eentje voor domotica en dan eentje voor een testRPI. Voorrang instellen bleek handig voor VOiP.
Het zal wel allemaal met een unmanaged switch kunnen maar zo was het gemakkelijk in te stellen icm. bijhorende router voor firewall en routing.
Ik heb ook de indruk dat het stabieler blijft; zeker die IPcams geven bij mij soms pieken.
Tel eens het aantal poorten die je denkt nodig te hebben, ik heb bijlange na nog niet alles aangesloten wat er moet komen maar het loopt wel snel op (nu 16p), zeker ivm. mediaspeler, blurayspeler, versterker, TV, decoder. Stel je wilt een lader voor jouw elektrische auto, jouw warmtepomp, jouw garagepoort of zonnepanelen en je bent weer 4 poorten armer. Het is mooi om groot te zien en het is niet ondenkbaar dat je later een oven, fornuis, vaatwasser of koelkast ook op het netwerk zal aansluiten. In het toaalplaatje is die 100€ meer of minder peanuts.
Ik weet echter niet of je echt 2x2 lans in elke kamer moet hebben, zeker omdat een groot deel van de toestellen (zelfs laptops) waarschijnlijk met wifi blijven en dat de IoT (zoals een weegschaal of een koffiezetapparaat) ook via wifi verbonden zullen worden.
Liever 8p met een stabiel en snel WIFI dan 24p en basic wifi.
Het was eerst niet de bedoeling maar ik heb ondertussen ook een vlan aangemaakt voor bezoekers, eentje voor IPcams, eentje voor VOiP, eentje voor domotica en dan eentje voor een testRPI. Voorrang instellen bleek handig voor VOiP.
Het zal wel allemaal met een unmanaged switch kunnen maar zo was het gemakkelijk in te stellen icm. bijhorende router voor firewall en routing.
Ik heb ook de indruk dat het stabieler blijft; zeker die IPcams geven bij mij soms pieken.
Tel eens het aantal poorten die je denkt nodig te hebben, ik heb bijlange na nog niet alles aangesloten wat er moet komen maar het loopt wel snel op (nu 16p), zeker ivm. mediaspeler, blurayspeler, versterker, TV, decoder. Stel je wilt een lader voor jouw elektrische auto, jouw warmtepomp, jouw garagepoort of zonnepanelen en je bent weer 4 poorten armer. Het is mooi om groot te zien en het is niet ondenkbaar dat je later een oven, fornuis, vaatwasser of koelkast ook op het netwerk zal aansluiten. In het toaalplaatje is die 100€ meer of minder peanuts.
Ik weet echter niet of je echt 2x2 lans in elke kamer moet hebben, zeker omdat een groot deel van de toestellen (zelfs laptops) waarschijnlijk met wifi blijven en dat de IoT (zoals een weegschaal of een koffiezetapparaat) ook via wifi verbonden zullen worden.
Liever 8p met een stabiel en snel WIFI dan 24p en basic wifi.
-
- Moderator
- Berichten: 19634
- Lid geworden op: 07 nov 2006, 12:11
- Twitter: kriskenbe
- Locatie: Massemen - 91WET0
- Uitgedeelde bedankjes: 1863 keer
- Bedankt: 1003 keer
- Contacteer:
De processorkracht. Een CRS heeft een 600MHz processor, single core. Een RB3011 een 1.2GHz processor, dualcore. En 128MB ram vs 1GB ram.r2504 schreef:Een CRS is ook een router... die heeft dus identiek dezelfde functionaliteit... dus de vraag waarom gebruik je die RB3011 nog ?krisken schreef:Onder deze Router staat een Mikrotik CRS.
Surtout bij de lijnbundeling van de 2 VDSL lijnen is die processorkracht wel handig. Mijn 2011 (zelfde processor als die CRS dacht ik) zat een 80% CPU verbruik. Mijn 3011 doet het met 10 a 15%.
Internet = Orange 100/10Mbps + WirelessBelgië
Telefonie = EDPnet + OVH
GSM = Orange Go Extreme + Scarlet Red
TV = TVV App + Netflix + Disney+ + Streamz
Netwerk = Mikrotik + Ubiquiti
- devilkin
- Elite Poster
- Berichten: 4884
- Lid geworden op: 17 mei 2006, 20:10
- Uitgedeelde bedankjes: 551 keer
- Bedankt: 341 keer
- Contacteer:
Ik gebruik mijn managed switches (& vlans) vooral voor traffiek te scheiden: guest network zit volledig gescheiden, aparte vlans voor specifieke devices welke ik niet vertrouw maar toch op 't net moeten kunnen, maar welke ik ook niet wil dat ze aan iets anders kunnen, etc).
Telenet All-Internet -- using CV8560E & OPNsense on PCEngines APU2E4
Proximus & Mobile Vikings -- Using OnePlus 8 Pro (ROM: Stock)
Proximus & Mobile Vikings -- Using OnePlus 8 Pro (ROM: Stock)
-
- Elite Poster
- Berichten: 874
- Lid geworden op: 09 maa 2011, 16:04
- Uitgedeelde bedankjes: 16 keer
- Bedankt: 70 keer
ok, ben overtuigd, zal er zeker wel iets mee kunnen aanvangen.
wat is de mening over de TL-SG1024DE ?
Lijkt me een redelijk goede Gbit managed switch, en stroomverbruik ligt ook goed laag.
wat is de mening over de TL-SG1024DE ?
Lijkt me een redelijk goede Gbit managed switch, en stroomverbruik ligt ook goed laag.
-
- Deel van't meubilair
- Berichten: 29849
- Lid geworden op: 28 okt 2003, 09:17
- Uitgedeelde bedankjes: 446 keer
- Bedankt: 1985 keer
Eigenlijk zou je eens moeten kijken wat exact de verschillen zijn bij TP-Link van een managed, smart en easy smart switch (alle drie zijn namelijk managed). Ik heb trouwens TP-Links al vele jaren in gebruik tot grote tevredenheid, onlangs nog geupgrade naar een T1600G-28TS (TL-SG2424).
- devilkin
- Elite Poster
- Berichten: 4884
- Lid geworden op: 17 mei 2006, 20:10
- Uitgedeelde bedankjes: 551 keer
- Bedankt: 341 keer
- Contacteer:
Het verschil bij TPlink tussen smart en easy smart is dat de laatste een applicatie hebben om het ding te configureren. Wat in mijn inziens een negatief punt is.
Ik heb er zo een paar, en uiteidelijk werkt het tooltje ook wel op linux (java), maar ideaal is het niet. Want dat ding heeft evengoed een webserver aan boord, enkel reageert het enkel op specifieke calls.
Ik heb er zo een paar, en uiteidelijk werkt het tooltje ook wel op linux (java), maar ideaal is het niet. Want dat ding heeft evengoed een webserver aan boord, enkel reageert het enkel op specifieke calls.
Telenet All-Internet -- using CV8560E & OPNsense on PCEngines APU2E4
Proximus & Mobile Vikings -- Using OnePlus 8 Pro (ROM: Stock)
Proximus & Mobile Vikings -- Using OnePlus 8 Pro (ROM: Stock)
-
- Elite Poster
- Berichten: 8446
- Lid geworden op: 28 jan 2012, 18:22
- Uitgedeelde bedankjes: 164 keer
- Bedankt: 618 keer
Een dedicated router is toch wel leuk ook, voor zo'n hobby netwerk.krisken schreef:De processorkracht. Een CRS heeft een 600MHz processor, single core. Een RB3011 een 1.2GHz processor, dualcore. En 128MB ram vs 1GB ram.r2504 schreef:Een CRS is ook een router... die heeft dus identiek dezelfde functionaliteit... dus de vraag waarom gebruik je die RB3011 nog ?krisken schreef:Onder deze Router staat een Mikrotik CRS.
Surtout bij de lijnbundeling van de 2 VDSL lijnen is die processorkracht wel handig. Mijn 2011 (zelfde processor als die CRS dacht ik) zat een 80% CPU verbruik. Mijn 3011 doet het met 10 a 15%.
Een CRS blijft een layer3 switch, iirc. En die kan dan wel routen, maar dat is zijn hoofdtaak niet, zijn hoofdtaak is switch spelen.
Ik hou zelf ook van een core switch in het netwerk, terwijl de router dedicated en apart is, een edge device en niet de kern waarop mijn netwerk draait.
-
- Deel van't meubilair
- Berichten: 29849
- Lid geworden op: 28 okt 2003, 09:17
- Uitgedeelde bedankjes: 446 keer
- Bedankt: 1985 keer
Een CRS heeft gewoon "router level 5" en is identiek aan de RB modellen qua functionaliteit.ITnetadmin schreef:Een CRS blijft een layer3 switch, iirc.
Kijk trouwens maar eens naar het block diagramma... je zal geen verschil zien in interne opbouw.
-
- Elite Poster
- Berichten: 874
- Lid geworden op: 09 maa 2011, 16:04
- Uitgedeelde bedankjes: 16 keer
- Bedankt: 70 keer
Dus je pakt in jouw insziens beter geen easy smart switch, maar smart of managed (als het over tp-link gaat)devilkin schreef:Het verschil bij TPlink tussen smart en easy smart is dat de laatste een applicatie hebben om het ding te configureren. Wat in mijn inziens een negatief punt is.
Ik heb er zo een paar, en uiteidelijk werkt het tooltje ook wel op linux (java), maar ideaal is het niet. Want dat ding heeft evengoed een webserver aan boord, enkel reageert het enkel op specifieke calls.
- devilkin
- Elite Poster
- Berichten: 4884
- Lid geworden op: 17 mei 2006, 20:10
- Uitgedeelde bedankjes: 551 keer
- Bedankt: 341 keer
- Contacteer:
Hangt af van je eigen eisen 
Moest ik dat tooltje niet aan de praat gekregen hebben onder Linux, had ik dat ding teruggestuurd - ik verkies standalone devices vs devices met dependencies (naar tools/cloud hosted stuff / ...)

Moest ik dat tooltje niet aan de praat gekregen hebben onder Linux, had ik dat ding teruggestuurd - ik verkies standalone devices vs devices met dependencies (naar tools/cloud hosted stuff / ...)
Telenet All-Internet -- using CV8560E & OPNsense on PCEngines APU2E4
Proximus & Mobile Vikings -- Using OnePlus 8 Pro (ROM: Stock)
Proximus & Mobile Vikings -- Using OnePlus 8 Pro (ROM: Stock)
-
- Elite Poster
- Berichten: 874
- Lid geworden op: 09 maa 2011, 16:04
- Uitgedeelde bedankjes: 16 keer
- Bedankt: 70 keer
Ok, ik ben dan voor de T1600G-28TS gegaan, quasi dezelfde switch als de TL-SG1024DE maar dus meer standalone (smart switch ipv easy smart stuff) ook redelijk goedkoop (minder dan 150 bij central point).